Als een ondernemer die ooit voor een bv-structuur koos ontdekt dat een eenmanszaak hem beter past, zijn er verschillende mogelijkheden om de bv te verlaten en terug te keren naar de eenmanszaak. Welke de juiste is hangt af van de omstandigheden van het geval, en alle technieken hebben hun voetangels en klemmen.
Tjeerd exploiteert een adviesbureau in bv-vorm. Hij heeft een persoonlijke holding die alle aandelen van een werkmaatschappij bezit. Het geheel vormt een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. De holding is eigenaar van het bedrijfspand dat bij verkoop zeker € 200.000 meer opbrengt dan de huidige boekwaarde. Van de grote plannen van Tjeerd is niet veel terecht gekomen. In de laatste vier jaar is een voorwaarts verrekenbaar verlies ontstaan van € 100.000. De activiteiten zijn beperkt. Het gebruikelijk loon is te hoog ten opzichte van de opbrengst.
Tjeerd wil terug naar de eenmanszaak. De vraag is hoe dat gerealiseerd kan worden. Hij heeft verschillende mogelijkheden:
1. De ruisende terugkeer
2. De geruisloze terugkeer
3. Andere methoden
De verschillende mogelijkheden worden hieronder toegelicht.
Alle activa en passiva van de holding en de werkmaatschappij gaan over naar de aandeelhouder, die na inbreng in een eenmanszaak weer ondernemer voor de inkomstenbelasting wordt. Als de bv’s daarna worden ontbonden moet met drie belastingen rekening worden gehouden:
Vennootschapsbelasting
De bv’s stoppen met hun activiteiten en dragen alles over aan Tjeerd. Over het verschil tussen de werkelijke waarde en de boekwaarde moet vennootschapsbelasting worden betaald. Afgerekend moet worden over € 200.000, minus de compensabele verliezen ofwel over € 100.000.
Inkomstenbelasting
Als de bv’s worden ontbonden moet Tjeerd in box 2 (aanmerkelijk belang) 26,9% inkomstenbelasting betalen over het verschil tussen de waarde in de bv’s en de prijs die hij ooit voor de aandelen heeft betaald (de verkrijgingsprijs).
Overdrachtsbelasting
Tjeerd verkrijgt het pand van de bv in privé-eigendom. Dat kost hem 8% overdrachtsbelasting over de waarde van het pand.
Tjeerd komt tot de slotsom dat hij de verschuldigde belastingen niet kan opbrengen. Deze weg is voor hem afgesloten. Zijn adviseur wijst hem op een andere oplossing.
Om te voorkomen dat betaling van belastingen een terugkeer onmogelijk maakt, is een regeling bedacht waarmee directe belastingbetaling wordt voorkomen. Deze regeling staat bekend als de ‘geruisloze terugkeer’. Omdat de regeling zich over drie soorten belasting uitstrekt en omdat voorwaarden worden gesteld is de uitvoering niet eenvoudig.
Alleen voor ondernemingen
Een belangrijke voorwaarde is dat de bv een onderneming drijft. Een bv met alleen beleggingen komt niet voor de faciliteit in aanmerking. De bv van Tjeerd voldoet aan die voorwaarde.
Alleen bij rechtstreeks gehouden aandelen
De regeling geldt alleen voor een bv waarvan de aandelen rechtstreeks worden gehouden door een natuurlijk persoon. Hier gaat het voor Tjeerd in eerste instantie mis. De aandelen van de werkmaatschappij zijn in bezit van de holding, dus niet rechtstreeks in bezit van Tjeerd. Daar is een mouw aan te passen door de twee bv’s via een juridische fusie samen te voegen, of door de aandelen van de werkmaatschappij over te dragen aan Tjeerd in privé. In beide gevallen moet een notaris worden ingeschakeld. Tjeerd kiest voor de juridische fusie om aan deze voorwaarde te voldoen. We gaan dus uit van één bv.
De bv moet worden ontbonden
De bv wordt ontbonden waarbij de activa en passiva overgaan naar de ondernemer/voormalig aandeelhouder. Ontbinden van de bv is een harde eis die tot problemen kan leiden als de bv een pensioen- of lijfrenteverplichting jegens de aandeelhouder/ondernemer heeft, of als die een schuld heeft aan de bv. Een pensioen- of lijfrenteverplichting moet worden overgebracht naar een verzekeringsmaatschappij. Vaak is het voor deze afstorting benodigde bedrag niet aanwezig. Hetzelfde kan gelden als de aandeelhouder een schuld heeft aan de vennootschap die niet kan worden afgelost. Deze omstandigheden kunnen toepassing van de geruisloze terugkeer onmogelijk maken.
Heffing blijft achterwege (mits de onderneming wordt voortgezet)
Alle activa en passiva worden door de bv aan de ondernemer overgedragen. De boekwinst in de vennootschapsbelasting en de aanmerkelijk belangwinst in de inkomstenbelasting blijven onbelast. De heffing van overdrachtsbelasting blijft achterwege. Die belastingen komen alsnog om de hoek kijken als de onderneming binnen drie jaar na de terugkeer wordt beëindigd of verkocht. Voor Tjeerd blijft het verschil tussen de boekwaarde van het pand en de verrekenbare verliezen ofwel € 200.000 – 100.000 = € 100.000 onbelast.
Terugkeerreserve
De belastingheffing is niet voorgoed van de baan. Een deel van het bij de geruisloze terugkeer vrijgestelde bedrag wordt bij het einde van de onderneming, of bij de verkoop ervan alsnog belast. De hoogte van het in de toekomst te belasten bedrag wordt als ’terugkeerreserve’ op de fiscale balans van de eenmanszaak vermeld. De terugkeerreserve kan ook negatief zijn. In dat geval wordt de winst bij beëindiging of verkoop van de onderneming met de negatieve terugkeerreserve verlaagd.
Meenemen verrekenbare verliezen
Bij toepassing van de geruisloze terugkeerfaciliteit kunnen verrekenbare verliezen van de bv worden meegenomen naar de eenmanszaak. Die verliezen kunnen worden verrekend met de winsten van de eenmanszaak. Die winst moet zijn behaald met dezelfde activiteiten als de bv had. Zo kan Tjeerd de verliezen die zijn opgelopen met consultancy activiteiten niet verrekenen met de winsten van iets heel anders als, bijvoorbeeld, de handel in tweedehands fietsen.
De verliezen uit de bv kunnen niet voor 100% worden meegenomen maar slechts voor 15/42e deel. Dit geldt voor het verlies dat niet kan worden verrekend met de eindafrekeningswinst van de bv. Tjeerd kan dus geen verrekenbare verliezen meenemen, omdat ze al zijn verrekend met de boekwinst op het pand. Zouden de verrekenbare verliezen veel hoger zijn geweest, bijvoorbeeld € 300.000, dan zou na verrekening met de boekwinst van € 200.000 15/42e van € 100.000 = € 35.714 te verrekenen blijven met de winst van de nieuwe eenmanszaak.
Let goed op de formaliteiten!
Voordat de ontbinding van de bv is voltooid moet een verzoek om toepassing van de regeling worden gedaan. In dit aan de Belastingdienst van de bv te richten verzoek moeten tal van gegevens worden vermeld. De Belastingdienst geeft een beschikking af waarin ook de toepasselijke voorwaarden zijn opgenomen.
Terugwerkende kracht tot 1 januari van het jaar is mogelijk als voor 1 oktober van dat jaar de intentie om terug te keren met het juiste formulier aan de Belastingdienst kenbaar is gemaakt.
Daarnaast moet worden gedacht aan de formaliteiten die horen bij de ontbinding van een vennootschap. Ook is aandacht nodig voor de overgang van eventuele werknemers en de omzetting van (huur)contracten met derden. Ondernemers die werken met vergunningen moeten onderzoeken of die zonder meer over kunnen gaan naar de eenmanszaak.
Als toepassing van de geruisloze terugkeer niet kan omdat niet aan de voorwaarden is voldaan, zijn er andere wegen om de gewenste terugkeer zonder fiscale kleerscheuren te bereiken. De onderneming kan worden ingebracht in een nieuwe vennootschap onder firma (vof), waarin de onderneming wordt ingebracht door de bv, en waarin de aandeelhouder de tweede vennoot is die zijn kennis, kunde en arbeidskracht inbrengt. Bedenk wel dat deze constructie heel zorgvuldig moet worden opgezet, en dat de uitvoering in orde moet zijn en blijven.
Terugkeer uit de bv kan een uitkomst zijn voor ondernemers die door veranderde omstandigheden beter af zijn met een eenmanszaak. Alle vormen van terugkeer hebben haken en ogen. Vooraf is een zorgvuldige afweging vereist. De uitvoering en de voortzetting vergen eveneens aandacht om ongewenste gevolgen te voorkomen. Vakkundige begeleiding is daarbij noodzakelijk.